Örgü Şişleri ve Tığları
Örgü Şişi Nedir?
Örgü, ipek, yün, pamuk veya farklı maddeler ile yapılan ipliğin, tığ veya şiş gibi özel bazı araçlar kullanılarak, oluşturulan ilmeklerin bir araya getirilmesi işlemine verilen isimdir. Örgünün tarihsel geçmişine bakıldığında, eski zamanlarda, koyun yünleri örgü işlemi için son derece uygun olduğu için insanlar koyun yetiştirmeye başladıklarından beri örme giysiler yapmaktadırlar. M.Ö 1000 yıllarında Arabistan Yarımadası’ndaki göçebe insanların başladıkları örgü işlemi daha sonraki zamanlarda Mısır’a kadar yayılmıştır. Eski çağlara ait yapılan kazılarda, Mısır mezarlarında örgü çorap bulunmuştur. Mısır coğrafyasından İspanya’ya yayılan örgü daha sonraları İtalya ve Fransa’ya da yayılarak Ortaçağ ile birlikte bütün Avrupa ülkeleri tarafından bilinir hale gelmiştir. Bilinen ilk basit örgü makinesini İngiliz din adamı olan William Lee 1589 tarihinde keşfetmiştir. William Lee Kraliçe 1. Elizabeth’e makinede örülen bir çorap armağan etmiştir. Ancak kraliçe el ile örgü ören insanları işsiz bırakmamak adına William Lee’ye patent vermemiştir. Bu durum makine ile örgünün ortaya çıkışını bir süre geriletse de zaman içerisinde gelişmiş ve bugünkü haline gelmiştir.
Tarih boyunca örme işlemi, insanların temel ihtiyaçlarına cevap verir konumda olmuştur. Ayrıca çeşitli renk ve desenler de estetik ihtiyaçlarını gidermelerine neden olmuştur. Örülen ürünlerin herhangi bir işleme gerek duyulmadan kullanılması, örmeyi dokumadan farklı kılmaktadır. Anadolu kültüründe de farklı anlamlar içeren birçok motifin örme işlemlerinde kullanılması, örgü işlemine kültürel bir bakış açısı da kazandırmıştır.
Örgü işlemi için gerekli temel araçlardan biri olan örgü şişleri, keşfedildiği günden bugüne dek her zaman ihtiyaç duyulan ve gelecekte de duyulacak olan örme işleminin olmazsa olmazı konumundadır.
Örgü Şişi Çeşitleri
Örgü işleminin olmazsa olmazı durumunda olan örgü şişleri ile birçok farklı ürün yapılabilmektedir. Uzun, kısa veya yuvarlak örgü şişleri ile birbirinden farklı el örgüleri tasarlanabilmektedir. Kazak, hırka, patik, atkı, şal, bere, eldiven, yelek, battaniye ve çanta gibi birçok farklı aksesuarın yapımına imkan veren örgü şişi çeşitleri şöyle belirtilebilir:
- Metal Örgü Şişi
- Bambu Örgü Şişi
- Misinalı Örgü Şişi
- Çelik Örgü Şişi
- Plastik Örgü Şişi
- Ahşap Örgü Şişi
Metal örgü şişleri genellikle alüminyumdan üretilmekle beraber nikel ya da pirinçten de üretilebilmektedir. Metal şişlerin ilmeği kolay yakalama kabiliyetleri bulunmaktadır. Bu nedenle düzgün el örgüleri yapılabilmesine imkan vermektedir. Daha hızlı el örgüsü yapılabilmesine imkan verdiği için genellikle en sık tercih edilen örgü şişlerinden biri durumundadır. 2 mm - 2,5 mm - 3 mm - 3.5 mm - 4 mm - 4,5 mm - 5 mm - 6 mm - 7 mm - 8 mm - 9 mm - 10 mm numaraları bulunmaktadır.
Bambu örgü şişleri yüksek kaliteli bambudan üretilmektedir. Tüm el örgüsü işlerinde kullanılabilmektedir. Pamuklu ve bambu içeriğe sahip olan daha kaygan iplerle örmeye imkan vermektedir. Dayanıklı ve pürüzsüz bir görünüme sahiptir. Bambu şişler hafif oldukları için en sık tercih edilen örgü şişleri arasındadır. 2,5 mm - 3 mm - 3,5 mm - 4 mm - 4,5 mm - 5 mm - 6 mm - 7 mm - 8 mm - 9 mm - 10 mm numaraları bulunabilmektedir. Bambu örgü şişleri 14 cm ve 35 cm’lik farklı uzunluklarda olabilmektedir.
Misinalı veya çelik telli örgü şişleri dairesel görünümlüdür. Misinalı çelik örgü şişi, iki iğnenin arasında yer alan bir adet tel ya da naylon misinadan oluşmaktadır. Dairesel yapıdaki şişlerin farklı boyutları olabilmektedir. Büyük boy battaniyeler, dikişsiz kazaklar, çoraplar, şapkalar, uzun atkılar gibi uzun örgü şişi çalışmaları rahatlıkla yapılabilmektedir. Misinalı örgü şişlerinde misina uzunlukları 40 cm, 60 cm, 80 cm, 100 cm ve 120 cm olabilmektedir. En büyük örgü şişleri piyasada rahatlıkla bulunabilmektedir. Misinalı örgü şişlerinin uzunluğu olan örgü projelerinde sıklıkla tercih edilmesinin sebebi, örgü ağırlığının kordon boyunca dağılmasını sağlamaktır. Örgü sırasına hafiflik ve rahatlık hissi yaratmaktadır.
Plastik örgü şişleri genellikle el örgüsüne yeni başlayan kişiler tarafından tercih edilmektedir. Diğer örgü şişi çeşitlerine göre en uygun fiyatlı olan örgü şişi olduğu için sıklıkla kullanılmaktadır. Son derece hafif ve esnek yapıda bulunmaktadır. Plastik şişler ile her türlü el örgüsü kolaylıkla yapılabilmektedir. Çok büyük örgülerin de yapılabilmesini sağlamaktadır.
Ahşap örgü şişleri diğer el örgüsü şişlerine göre daha pahalı olmaktadır. Ancak tahta yapısından dolayı son derece yumuşak ve pürüzsüz örgüler yapılabilmesine imkan vermektedir.
Örgü Şişi Numaraları
Örgü şişi modelleri oluşturulurken, oluşturulacak el işi ürüne uygun olarak seçilecek örgü şişi numarası önemli olmaktadır. Satın alınan el örgü ipinin üzerinde el örgü ipinin kaç numaralı şiş ile örülmesinin uygun olduğu yazılmaktadır. Oluşturulacak el örgüsüne uygun yapılan şiş seçimi, el örgüsünün daha düzgün ve dayanıklı olmasını sağlamaktadır. Örgü şiş numaraları şu şekilde belirtilebilir:
- 2 Numara
- 3 Numara
- 4 Numara
- 5 Numara
- 6 Numara
- 7 Numara
- 8 Numara
- 9 Numara
- 10 Numara
- 15 Numara
- 20 Numara
- 25 Numara
Örgü Şişi Markaları
El işi hobilerine artan ilgi ile beraber örgü şişi çeşitliliği de artmıştır. Günümüzde piyasada farklı malzemelerden oluşan birçok örgü şişi çeşidine ulaşmak mümkündür. Plastik, ahşap, bambu, misinalı örgü şişleri rahatlıkla temin edilebilmektedir. Piyasada ayrıca renkli örgü şişi, dev örgü şişi ve ışıklı örgü şişi üretimi gerçekleştiren çok sayıda marka bulunmaktadır. Örgü şişi üreten markalar 40 cm örgü şişlerinden, en kalın örgü şişlerine kadar üretimlerini gerçekleştirmektedir. En sık tercih edilen örgü şiş markaları şu şekilde belirtilebilir:
- Sultan Şiş
- Yabalı
- Tulip
Örgü Şişi Fiyatları
Örgü şişi fiyatlarında belirleyici faktörler; örgü şişinin markası ve örgü şişinin hangi malzemelerden oluştuğudur. Farklı malzemelerden oluşan farklı çeşitte örgü şişleri mevcuttur. Örgü şişleri malzemelerine bağlı olarak ahşap, plastik, metal ve çelik şeklinde çeşitlere ayrılmaktadır. Piyasadaki fiyat olarak en uygun örgü şişleri plastik malzemeli olanlardır. Ahşap ve bambu örgü şişlerinin fiyatı, plastik malzemeli örgü şişlerine göre daha yüksektir. Örgü şişleri el örgü ipliği satışı gerçekleştiren tuhafiye dükkanlarından bulunabileceği gibi aynı zamanda el örgü ipliği satışı gerçekleştiren firmaların internet sitelerinden online satın al sistemi ile kolaylıkla temin edilebilmektedir. Örgü şişlerine firmaların internet sitelerinde bazı dönemlerde gerçekleşen kampanyalar sayesinde alınabilecek en uygun fiyata erişilebilmektedir.
Örgü Şişi İle Neler Yapılır?
El örgü işlerine insanların gösterdiği ilgi ile beraber oluşturulacak el örgüsüne uygun şiş seçiminin yapılması konusu önem kazanmaktadır. Oluşturulacak el örgüsüne uygun şekilde seçilecek örgü şiş çeşitleri ile birçok farklı el işi ürünler tasarlamak mümkün olmaktadır. Kişilerin ihtiyaçlarına bağlı olarak kalın örgü şişleri veya küçük örgü şişleri tercih edilebilir. bambu örgü şişi, çelik örgü şişi, tahta örgü şişi gibi şiş çeşitleri el örgüsüne başlayan kişilerin istek ve ihtiyaçlarına göre kullanılabilmektedir. Örgü şişleri el örgüsü projelerinin olmazsa olmaz araçlarından biri durumundadır. Tercihe göre seçilebilecek örgü şişleri ile birçok farklı el örgüsü işi oluşturmak mümkündür. Örgü şişleri ile oluşturulabilecek başlıca çalışmalar şu şekilde belirtilebilir:
- Elbise
- Hırka
- Paspas
- Yelek
- Battaniye
- Şal
- Patik
- Bebek yeleği
- Bebek patiği
- Atkı
- Kazak
- Eldiven
- Bere
- Lif